Rotterdam loopt lading mis door oneerlijke concurrentie

De haven van Rotterdam loopt jaarlijks bijna 1 miljoen TEU aan containers mis doordat havens in Duitsland en Vlaanderen financiële steun krijgen van hun overheden. Dat blijkt uit het in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu geschreven onderzoek ‘Level playing field’. “Het Havenbedrijf Rotterdam financiert investeringen in haveninfrastructuur zelf, terwijl de overheden in Vlaanderen en Duitsland meebetalen of de verliezen van hun havenbeheerders bijpassen. Dat leidt tot verstoring van de markt waardoor de terminals in Rotterdam lading verliezen aan hun concurrenten in met name Hamburg en Antwerpen”, aldus Allard Castelein, president-directeur van het Havenbedrijf Rotterdam.

In het door RHV-Erasmus Universiteit en Ecorys in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu uitgevoerde onderzoek wordt becijferd dat Rotterdam zo’n 7% meer containers zou overslaan als de buurlanden hun havens niet zouden subsidiëren. Worden de kosten van het op diepte houden van de Elbe, de Schelde en de Maas meegerekend, dan gaat het zelfs om 10%. Voor andere goederensoorten is het effect volgens de onderzoekers veel kleiner of zelfs afwezig, omdat die lading bijvoorbeeld meer gebonden is aan verwerking in de haven zelf.

Het percentage van 7 c.q. 10% voor containers is verrassend hoog, gelet op het feit dat de havenkosten in Europa (loodsen, roeiers, sleepdiensten, terminalkosten, havengeld) slechts 4% van de kosten zijn om een container vanuit Azië naar een bestemming in Europa te vervoeren. Dat de impact zo groot is komt door de felle concurrentie in de containermarkt. Een paar euro per container kan al verschil maken. Worden de baggerwerkzaamheden van Elbe, Maas en Schelde buiten beschouwing gelaten, dan ontvangen de Vlaamse havens € 0,54 per ton per jaar van de overheid, de Duitse € 0,81 en de Nederlandse niets.

Geen subsidie
Het Havenbedrijf Rotterdam verwacht geen financiële steun van de Nederlandse overheid zoals de havens in de buurlanden die krijgen. Enerzijds is het niet reëel om dat te vragen omdat het Rijk het geld er niet voor heeft. Het Havenbedrijf betaalt nu al regelmatig mee aan publieke infrastructuur. Anderzijds is het in een Europa zonder grenzen niet wenselijk dat overheden allemaal hun eigen havens subsidiëren. Vrij verkeer van goederen en diensten op een gelijk speelveld is de hoeksteen van een sterke Europese economie. Het Havenbedrijf zal de Europese Commissie en Europarlementariërs aanspreken op het realiseren van dat gelijke speelveld en dringt er op aan dat het Rijk via haar kanalen hetzelfde doet.

Geen vennootschapsbelasting
Tegelijkertijd geeft dit onderzoek aan dat het buitengewoon onverstandig is om nu eenzijdig van de Nederlandse havens ook nog eens te vragen dat ze vennootschapsbelasting gaan betalen. Voor het Havenbedrijf Rotterdam zou dit een extra lastenverzwaring van ongeveer € 50 miljoen per jaar kunnen betekenen. Het Rijk heeft opdracht gekregen van de Europese Commissie om per 1 januari 2016 vennootschapsbelasting in te voeren voor de Nederlandse havenbedrijven. Andere landen hebben kans gezien hier zo mee om te gaan dat havenbedrijven in de praktijk geen of nauwelijks vennootschapsbelasting betalen.

Ook verwacht het Havenbedrijf dat het Rijk oog heeft voor het negatieve effect dat het streng toepassen van Europese regels heeft op de concurrentiepositie van de haven. Zo hanteert Nederland een vergunningplicht voor het neerslaan van o.a. stikstofoxide in Natura2000-gebieden vanaf 1 mol per hectare terwijl dit in Duitsland past geldt vanaf 7 mol per hectare. Ook geeft het rapport voorbeelden van het minder streng controleren van lading in omringende havens. Zo is de douane in Le Havre gestopt met het gebruiken van een containerscan. Het spoorvervoer wordt in de Duitse havens aantrekkelijker gemaakt met subsidie. In Vlaanderen wordt slechts een deel van de inspectiekosten aan de sector doorberekend, in Nederland zijn de inspectietarieven kostendekkend.

De Nederlandse haveninfrastructuur is volgens het World Economic Forum de beste ter wereld. Doordat het Havenbedrijf en het bedrijfsleven veel investeren in het gebied én door de gunstige geografische ligging aan de monding van de Rijn, is de Rotterdamse haven kwalitatief ijzersterk. Scheepvaartbegeleiding, terminals en nautische dienstverlening zijn uitstekend. Structurele omvangrijke subsidiëring van minder goed gepositioneerde havens leidt tot suboptimalisatie (uiteindelijk voor bedrijven en consumenten onvoordelig), belemmert de Europese economische groei en ondermijnt de Europese integratie.

Meer… Port of Rotterdam