Nederlandse scheepswrakken gaan in snel tempo verloren

Bij het Noord-Hollandse Texel spoelt in een zorgwekkend tempo het grootste scheepskerkhof van Europa weg. De scheepswrakken liggen verdeeld over grote delen van de Waddenzee. Door de aanleg van de Afsluitdijk is de dynamiek in het gebied sterk verandert. De wrakken worden uit hun beschermde ‘tijdscapsule’ gehaald doordat er veel zand wegspoelt. De wrakken komen boven de zeebodem uit en worden in korte tijd weggevreten door de paalworm en weggespoeld.

Belang van wrakken
Elk wrak is uniek en heeft een eigen verhaal. Door de eeuwen heen zijn hier talloze schepen gezonken zoals boomstamboten uit de prehistorie, Vikingsschepen, VOC schepen, stoomschepen, onderzeeërs, voorpostboten, en van vissersboten en recenter gezonken vrachtschepen. Al deze wrakken geven samen inzicht in de maritieme geschiedenis van de Noordzee en zij zijn van cultureel belang.

Als er niets gebeurt is het unieke maritieme archief binnen tientallen jaren verdwenen. Volgens D66 is de inzet van Rijksmiddelen en de vrijwilligers in de maritieme archeologie nodig om dit te voorkomen. D66 in de provincie Noord-Holland heeft zich ingezet voor een pilot met vrijwilligers om de wrakken in kaart te brengen. En dit onderwerp is aangekaart bij minister Bussemaker met de andere kustprovincies.

Met een pilot mogen vrijwilligers wel voorwerpen opduiken voor het Texelse museum Kaap Skil
Schatduiken is verboden. Met een pilot willen de vrijwilligers in samenwerking met het Texelse museum Kaaps Skil laten zien dat het ook anders kan. Vrijwilligersorganisaties hebben laten zien dat zij met professionele begeleiding goede resultaten kunnen opleveren. Zo zijn er mooi geïllustreerde rapporten gedocumenteerd met scheepswrakken zonder dat ze worden leeggeroofd voor eigen gewin. In de rapporten wordt duidelijk dat de omstandigheden rond de vondst nog veel meer zegt dan het object alleen. Verder verzorgen de betrokken organisaties opleidingen waarmee de vrijwilligers een certificaat ontvangen. Zo kunnen de goed bedoelende vrijwilligers aan de slag terwijl schatduiken strafbaar blijft.

Geld nodig om wrakken in kaart te brengen
Eerst moeten de wrakken in kaart gebracht worden om te bepalen welke wrakken snel in veiligheid gebracht moeten worden. Er zijn nieuwe technieken waarmee het mogelijk is fotografisch een scheepswrak driedimensionaal in kaart te brengen zonder iets aan te raken. Hetzelfde geldt voor bepaalde radartechnieken. De vrijwilligers van dat soort instrumenten voorzien, zou een oplossing kunnen zijn.

Kleine stap in de regelgeving van de onderwaterarcheologie
Gemeente Texel en provincie Noord-Holland kunnen onmogelijk alle scheepswrakken van Europa onderzoeken en beschermen. Volgens D66 zou dit een taak moeten zijn op landelijk niveau. De resultaten van de pilot zijn het begin van een nieuwe aanpak met aangepaste regels in de onderwaterarcheologie. En dat is de inzet van D66: meer vertrouwen in de kracht van het individu en daarbij zoeken naar pragmatische oplossingen met minder dwingende regels. Alleen zo kunnen we voorkomen dat dit unieke maritieme verleden in de nabije toekomst grotendeels is verdwenen en we volgende generaties maar één ding kunnen melden: ‘we stonden erbij en we keken ernaar’.